Kolelitiaza (gurët në fshikëzën e tëmthit)

Gurët e tëmthit janë depozita të ngurtësuara të lëngut tretës (biliar) që mund të formohen në fshikëzën e tëmthit. Fshikëza e tëmthit është një organ i vogël në formë dardhe në anën e djathtë, nën mëlçi. Fshikëza e tëmthit mban një lëng tretës të quajtur biliar që lëshohet në zorrën dymbëdhjetë gishtore, e që luan rol në digjestionin e yndyrërave.
Gurët e tëmthit variojnë në madhësi nga të vogla si një kokërr rërë në të madhe sa një top golfi. Disa njerëz zhvillojnë vetëm një gur në tëmth, ndërsa të tjerët zhvillojnë shumë gurë të tëmthit në të njëjtën kohë.
Njerëzit që përjetojnë simptoma nga gurët e tëmthit zakonisht kërkojnë operacion për heqjen e fshikëzës së tëmthit. Gurët e tëmthit që nuk shkaktojnë ndonjë shenjë dhe simptomë zakonisht nuk kanë nevojë për trajtim.

Simptomat:

Gurët e tëmthit mund të mos shkaktojnë shenja ose simptoma. Nëse një gur i tëmthit futet në kanal dhe shkakton një bllokim, shenjat dhe simptomat që rezultojnë mund të përfshijnë:

Dhimbje e papritur dhe intensifikuese e shpejtë në pjesën e sipërme të djathtë të barkut tuaj
Dhimbje e papritur dhe me intensitet të shpejtë në qendër të barkut tuaj, pak poshtë gjoksit tuaj
Dhimbje shpine midis shpatullave tuaja
Dhimbje në shpatullën tuaj të djathtë
Nauze ose të vjella
Dhimbja e gurëve të tëmthit mund të zgjasë disa minuta deri në disa orë.

Kur të konsultoheni me një mjek?

Lini një takim me mjekun tuaj nëse keni ndonjë shenjë ose simptomë që ju shqetëson.
Kërkoni kujdes të menjëhershëm nëse shfaqni shenja dhe simptoma të një ndërlikimi serioz të gurëve të tëmthit, si:

Dhimbja e barkut është aq e fortë sa nuk mund të uleni dhe të gjeni një pozicion të rehatshëm
Zverdhje e lëkurës dhe të bardhës së syve (verdhëz)
Temperaturë e lartë me të dridhura

Shkaqet:

Nuk është e qartë se çfarë shkakton formimin e gurëve të tëmthit. Mjekët mendojnë se gurët e tëmthit mund të rezultojnë kur:

Biliari juaj përmban shumë kolesterol. Normalisht, lëngu biliar përmban kimikate të mjaftueshme për të shpërndarë kolesterolin e nxjerrë nga mëlçia. Por nëse mëlçia nxjerr më shumë kolesterol sesa lëngu biliar, kolesteroli i tepërt mund të formohet në kristale dhe përfundimisht në gurë.
Lëngu biliar përmban shumë bilirubinë. Bilirubina është një kimikat që prodhohet gjatë shkatërrimit të eritrociteve. Kushtet e caktuara bëjnë që mëlçia të prodhojë shumë bilirubinë, përfshirë cirrozën e mëlçisë, infeksionet e traktit biliar dhe çrregullime të caktuara të gjakut. Bilirubina e tepërt kontribuon në formimin e gurëve të tëmthit.
Fshikëza tëmthit nuk zbrazet si duhet. Nëse fshikëza e tëmthit nuk zbrazet plotësisht ose shpesh mjaftueshëm, lëngu biliar mund të bëhet shumë i koncentruar, duke kontribuar në formimin e gurëve të tëmthit.

Llojet e gurëve të tëmthit:

Llojet e gurëve të tëmthit që mund të formohen në fshikëzën e tëmthit përfshijnë:
Gurët e tëmthit të kolesterolit – lloji më i zakonshëm i gurëve të tëmthit, i quajtur gur i kolesterolit, shpesh shfaqet në ngjyrë të verdhë. Këta gurë të tëmthit përbëhen kryesisht nga kolesteroli i patretur, por mund të përmbajnë përbërës të tjerë.
Gurët e tëmthit të pigmentit – këta gurë ngjyrë kafe të errët ose të zinj formohen kur biliare juaj përmban shumë bilirubinë.

Parandalimi:

Ju mund të zvogëloni rrezikun e gurëve të tëmthit nëse:

Mos anashkaloni ushqimet
Mundohuni t’i përmbaheni orarit tuaj të zakonshëm të ushqimit çdo ditë. Anashkalimi i vakteve mund të rrisë rrezikun e gurëve të tëmthit.
Humbni peshë ngadalë
Nëse keni nevojë të humbni peshë, ecni ngadalë. Humbja e shpejtë e peshës mund të rrisë rrezikun e gurëve të tëmthit. Synoni të humbni 1 ose 2 kilogramë (rreth 0.5 deri në 1 kilogram) në javë.
Hani më shumë ushqime me fibra të lartë
Përfshini më shumë ushqime të pasura me fibra në dietën tuaj, të tilla si fruta, perime dhe drithëra.
Mbani një peshë të shëndetshme
Obeziteti dhe mbipesha rrisin rrezikun e gurëve të tëmthit. Punoni për të arritur një peshë të shëndetshme duke zvogëluar numrin e kalorive që hani dhe duke rritur sasinë e aktivitetit fizik që merrni. Pasi të keni arritur një peshë të shëndetshme, punoni për ta ruajtur atë peshë duke vazhduar dietën tuaj të shëndetshme dhe duke vazhduar stërvitjen.

Përgatiti dhe përshtati:

WWW.STUDENTET.MK